Oef! We zijn aangekomen aan week 8 en het is me net gelukt om de deadline te halen. Het nieuwe jaar is dus toch goed begonnen! :) Ook al heeft het me op het einde van deze semester veel moeite gekost, ik heb altijd met plezier aan deze blog gewerkt. Cultuur ligt me en om het didactisch te zeggen sluit leren via cultuur aan bij mijn leefwereld! Aangezien dit de laatste post is in opdracht van module PAV3 zou ik willen afsluiten met een vaarwel, of misschien zelfs tot ziens want er staan in mijn boekenkast nog enkele interessante boeken te wachten voor het vak PAV!
Om terug te blikken op "Moeder, kom thuis" kan ik concluderen dat ik het een zeer aangrijpende roman vond. Vooral de beeldtaal sprak me aan. Het mooiste voorbeeld is hoe de depressie van de vader van Thomas wordt afgebeeld. Door dit fragmentje kan je in de inleiding van het verhaal al afleiden van hij niet kan omgaan met zijn verdriet en steeds verder in zijn depressie sukkelt. Inhoudelijk leer je niet zo veel van dit verhaal indien je niets opzoekt, maar het is een mooie illustratie van het rouwproces en depressie.
Soms kan je je neerslachtig voelen en heb je geen energie. Als het dagenlang duurt en je er geen controle meer over hebt kan je leiden aan een depressie. De diagnose wordt gesteld wanneer je minstens 14 dagen last hebt van een sombere stemming en minstens 4 van deze symptomen:
op korte tijd vermageren zonder dieet of opmerkelijk zwaarder worden
niet kunnen slapen of veel meer slapen
rusteloos ofwel heel loom zijn
moe zijn en geen energie hebben
zich waardeloos of schuldig voelen
zich moeilijk kunnen concentreren en besluiteloos zijn
regelmatig aan de dood of aan zelfmoord denken
Een depressie is moeilijk te herkennen bij iemand. Meestal merkt de omgeving het op dat iemand depressief is doordat de persoon zich anders gedraagt. In het stripverhaal uit de depressie van Thomas zijn vader zich zo:
Depressie komt vaak voor. Ongeveer 10% van de Belgen krijgen ooit een depressie. Het risico voor vrouwen in 2x zo hoog als het risico op depressie bij mannen. Depressie is wereldwijd de vierde grootste oorzaak van ziekte en dood. In België zijn er jaarlijks 2100 zelfdodingen. Men schat dat voor meer dan de helft een depressie de oorzaak is. Depressies komen in sommige families vaak voor. Wetenschappelijk onderzoek bewees dat er een genetische aanleg is voor depressie.
Oorzaken
Een depressie kan veel verschillende oorzaken hebben. Ze kan een lichamelijke oorzaak hebben, bijvoorbeeld een ongeluk waardoor iemand gehandicapt wordt. Mogelijk is de oorzaak van sociale aard, bijvoorbeeld door hevig gepest te worden. Bovendien kan je ook depressief worden door geestelijke problemen, zoals een heel negatief zelfbeeld. Voor veel depressieven is de oorzaak een samenloop van omstandigheden. Depressies komen vaak voor bij mensen die voordien gezond waren en plots een overlijden of ernstige ziekte zoals bijvoorbeeld kanker moeten verwerken. In het boek pleegt de vader van Thomas zelfmoord omdat hij het verlies van zijn vrouw niet kan verwerken. Dit is dus een voorbeeld van iemand die plots een overlijden moet verwerken en waarbij het niet lukt. Depressie kunnen bijvoorbeeld ook voorkomen na een ontslag, relatieproblemen met eventueel scheiding als gevolg, mishandeling, enzovoort.
Behandeling
Uit een depressie geraak je zelf niet uit. Je hebt professionele hulp nodig want een onbehandelde depressie leidt vaak tot zelfdoding. De beste behandeling is een combinatie van pillen en psychotherapie. Patiënten krijgen antidepressiva voorgeschreven. De werking komt traag op gang waardoor een depressieve zich pas beter voelt na 2, 3 weken. Het is heel belangrijk om niet meteen te stoppen wanneer je je beter voelt. De behandeling moet dan nog minstens 6 maanden verder gezet worden om ervoor te zorgen dat de patiënt niet hervalt. Als iemand zich beter voelt wordt de behandeling als preventie verder gezet. Bij psychotherapie krijgt de patiënt hulp bij het verwerken van het verdriet. Men probeert de depressieve opnieuw van het leven te laten genieten door het pessimisme, de onrealistische verwachtingen en de te felle zelfkritiek weg te praten. De patiënt leert tijdens de gesprekken om belangrijke en onbelangrijke problemen te onderscheiden en positieve doelen te stellen in het leven. Daarnaast wordt er ook aandacht besteed aan omgaan met stress, het gedrag afstemmen op de omstandigheden en je thuis voelen in relaties. Het is dus heel belangrijk om de antidepressiva te combineren met psychotherapie om de patiënt te leren omgaan met tegenslagen zodat de kans op hervallen verkleint.
Bronnen:
HORNSCHEMEIER, P., Moeder, kom thuis, uitgeverij Atlas, Amsterdam, 2009.
Wat is een depressie?, internet, (1 januari 2012), (http://www.invaliditeit.be/Depressie.html).
10 vragen ivm depressie, internet, (1 januari 2012), (http://www.gezondheid.be/index.cfm?fuseaction=art&art_id=394).
Behandeling depressie, internet, (1 januari 2012), (http://www.gezondweb.be/GezondWeb/Rubrieken/psychologie/depressievolwassenen/Behandeling-depressie.htm).
Wat is een depressie?, internet, (1 januari 2012, (http://www.com-ment.be/nl/what_is_a_depression.aspx).
Hoe vaak komt een depressie voor?, internet, (1 januari 2012), (http://www.com-ment.be/nl/depression_occurence.aspx).
Wat zijn de oorzaken van een depressie?, internet, (1 januari 2012), (http://www.com-ment.be/nl/depression_causes.aspx).
Wat zijn de gevolgen van een depressie?, internet, (1 januari 2012), (http://www.com-ment.be/nl/depression_consequences.aspx).
Wegwijs in de depressie, internet, (1 januari 2012), (http://nl.psychiatrie.be/bgdisplay.jhtml?itemname=nonprofbackdep014&s=2).
Geneesmiddelen, internet, (1 januari 2012), (http://www.com-ment.be/nl/antidepressiva.aspx).
De behandeling van een depressie: doe er wat aan, internet, (1 januari 2012), (http://www.com-ment.be/nl/treatment_of_a_depression.aspx).
Psychotherapie, internet, (1 januari 2012), (http://www.com-ment.be/nl/psychotherapy_for_depression.aspx).
In dit filmpje geeft Manu Keirse, hoogleraar verliesverwerking aan de KU Leuven, tips voor hoe je iemand kan helpen die rouwt.
Andere tips zijn nog:
Stel je niet opdringerig op, maar laat de rouwende weten dat je er bent om te helpen indien nodig. De rouwende heeft nood aan je aanwezigheid.
Laat de rouwende zijn gevoelens uiten maar dwing hem hier niet bij.
Maak plannen om samen iets te ondernemen en nodig de rouwende regelmatig uit, maar overdrijf hier niet in zodat je niet het gevoel geeft dat je de dode wil vervangen.
Ga er niet van uit dat jij weet wat de rouwende nodig heeft want iedereen rouwt namelijk anders.
Sommige mensen hebben veel tijd nodig om hun verlies te verwerken. Wees dus geduldig.
In het verhaal helpt zijn omgeving Thomas soms fout. In het eerste fragment maken de oom en tante de fout om een toneelstukje op te voeren en te doen alsof er niets aan de hand is. Ze draaien de hele tijd rond de pot. Ze zouden beter een gesprek aangaan met Thomas en hem tijdens het gesprek laten weten dat ze er zijn voor hem. In het tweede fragment maakt de juffrouw de fout om te doen alsof zij weet wat Thomas nodig heeft. Zij stuurt hem naar de bibliotheek, ook al vindt Thomas dit niet nodig.
Bronnen:
HORNSCHEMEIER, P., Moeder, kom thuis, uitgeverij Atlas, Amsterdam, 2009.
Manu Keirse over omgaan met mensen in rouw, internet, (31 december 2011), (http://www.youtube.com/watch?v=W6PgxSq8AFE&feature=related).
10 vragen aan dé specialist in rouw: Manu Keirse, internet, (31 december 2011), (http://www.zapmagazine.be/dossier/verdriet/Pages/manukeirse.aspx).
Rouwverwerking, neem je tijd, internet, (31 december 2011), (http://www.rozeuitvaart.be/rouwverwerking.html).
Steun bieden bij rouw en verdriet, internet, (31 december 2011), (http://www.rouwgedichten.net/articles/over-rouwen/steun-bieden-bij-rouw-en-verdriet/).
Rouwen verloopt voor iedereen anders. Er is geen algemene manier van rouwen die voor iedereen goed is. We gaan allemaal anders om met een verlies. Volgens psychiater Elisabeth Kübler-Ross zijn er wel vijf fases te onderscheiden in de rouwverwerking. Het is voor elke persoon anders hoelang elke fase duurt. Ik probeer de fases telkens te illustreren met een fragment uit het boek.
Fase 1: ontkenning
We gaan onszelf beschermen voor het verlies door de waarheid te ontkennen. Wanneer je rouwt ben je heel kwetsbaar, dus ga je gewoon ontkennen dat de persoon gestorven is. Op die manier kan je de waarheid stukje voor stukje op jouw eigen tempo tot je laten doordringen. De volledige waarheid ineens is veel te zwaar om plots te aanvaarden. Aan het einde van deze fase, wanneer de waarheid stilaan tot je doorgedrongen is, gaat de rouwende op zoek naar de waarheid, de feiten en de schuldige voor het verlies. Ik koos voor dit stripfragment omdat de vader van Thomas hier vertelt dat hij wordt voorgehouden dat zijn vrouw niet terugkomt. Hij gelooft het niet. Hij weet niet waar ze is en wil haar gaan zoeken. Van iemand die de waarheid aanvaardt wordt gezegd dat die met zijn twee voeten op de grond staat. Gezien de vader van Thomas de dood van zijn vrouw niet onder ogen ziet zweeft hij in dit fragment.
Fase 2: protest of boosheid
In deze fase protesteer je tegen je verdriet. Je bent boos en gaat op zoek naar wie schuldig is. Soms kan je ook je boosheid uiten tegen de persoon die je het slechte nieuws brengt. Het kan ook gebeuren dat je de behandelende arts of de verpleegsters de schuld geeft van de dood van een patiënt. In deze fase denk je vaak “Waarom ik?” of “Het is niet eerlijk!”. Je gaat eigenlijk de schuld van het verlies aan iemand anders geven. Dit is een soort verdedigingsmechanisme. Je moet niet bij jezelf gaan kijken en kan door je kwaadheid je verdriet ontlopen. Dit fragment koos ik omdat je hier uiting ziet van de boosheid. Hij slaat agressief op tafel om te laten zien dat hij het er niet over wil hebben. Dit doet Thomas zijn vader omdat hij het verdriet niet onder ogen wil zien. Hij is boos op de persoon die er over praat, ook al heeft de psychiater niets te maken met de zelfmoord van zijn vrouw. In dit fragment kan je zien dat de vader van Thomas nog maar net uit de ontkenningsfase is omdat hij eerst zegt: “Ze heet Sarah”, nadien verbetert hij zichzelf.
Fase 3: Onderhandelen en vechten
Nu gaat de rouwende zich doelen stellen of beloftes doen. Hij heeft gemerkt dat boos zijn niets oplost. Daarom probeert hij op deze manier terug een doel aan zijn leven te geven. Men wil iets gaan ondernemen. Voorbeelden hiervan kunnen zijn: een motorfiets kopen, wekelijks gaan sporten, gezonder gaan eten zodat je je beter gaat voelen, een marathon lopen, enzovoort. In dit stripfragment maakt Thomas met zichzelf de afspraak om “de tuin” van zijn moeder te onderhouden. Met de tuin van zijn moeder bedoelt hij het groen aan haar graf.
Fase 4: depressie Wanneer de rouwende merkt dat de boosheid en onderhandelingen niet geholpen hebben komt de depressie. De rouwende voelt zich machteloos en trekt zich terug. Hij sluit zich af voor alle communicatie. Zo zal hij bijvoorbeeld de telefoon niet meer opnemen, zich ziek melden op het werk, niet meer antwoorden in een gesprek, enzovoort. Ik heb gekozen voor dit fragment omdat de vader van Thomas zich hier volledig afsluit het het gesprek. Wanneer de psychiater begint over welke kleren hij droeg op de begrafenis probeert de vader van Thomas eerst rond de pot te draaien en een ander onderwerp aan te brengen. Wanneer de psychiater aandringt op de begrafenis van zijn vrouw, sluit hij zich af en zegt hij niets meer.
Fase 5: aanvaarding
Nu ziet de rouwende in dat er niets te veranderen valt aan het verlies en dat hij ermee zal moeten leren leven. Hij accepteert het verdriet. Vanaf dit moment zal de rouwende opnieuw contact zoeken met andere mensen en plannen maken over het verdere leven zonder de dode. Hier neemt de vader van Thomas mentaal afscheid van zijn vrouw. Je ziet dat hij het verlies nu aanvaardt doordat hij “Vaarwel” zegt.
Bronnen:
HORNSCHEMEIER, P., Moeder, kom thuis, uitgeverij Atlas, Amsterdam, 2009.
Manu Keirse over fases van rouwverwerking, internet, (31 december 2011), (http://www.youtube.com/watch?v=Rbfdl61cPO4).
Over rouwverwerking, internet, (31 december 2011), (http://www.l-t-c.nl/rouwverwerking/rouwverwerking/rouw/fasen_rouwverwerking.aspx).
10 vragen aan dé specialist in rouwverwerking: Manu Keirse, internet, (31 december 2011), (http://www.zapmagazine.be/dossier/verdriet/Pages/manukeirse.aspx).
De vijf fasen van rouwverwerking, internet, (31 december 2011), (http://www.rouwgedichten.net/articles/over-rouwen/rouwverwerking-de-5-fasen/).
Emotionele intelligentie (Psychoeducatie), internet, (31 december 2011), (http://utopia.knoware.nl/users/hanswest/DRU/mci/helpdisk/emorouw.htm).
Het stripverhaal "Moeder, kom thuis" gaat over een gezin waar de moeder overlijdt. Je leest hoe de vader en zoon omgaan met de dood van hun vrouw en moeder. Via samenvattingen ben ik te weten gekomen dat er ook wordt ingegaan op depressie.
Met deze strip wil ik het volgende leren: - Hoe gaan mensen om met rouw? - Hoe kan je best iemand helpen die in rouw is? - Wat is een depressie precies? - Wat zijn de oorzaken van een depressie? - Hoe kan een depressie verholpen worden?
Ik was me er voordien al van bewust dat we te veel suiker eten, maar dat het zo erg was daar schrik ik toch wel van! Eerlijk gezegd vind ik het een gevaarlijke trend dat de voedingsindustrie zomaar kan beslissen over wat wij eten. Deze reportage is een echte eye-opener! Dat de familie Corne het moeilijk had om geen suiker te eten begrijp ik. Zelf heb ik ook al gemerkt in vroegere dieetpogingen dat de verleiding tot ongezond en suikerrijk voedsel heel groot is.
Dit was de eerste keer dat ik van stevia hoorde en ik ben meteen overtuigd. Laat maar komen die stevia in onze producten! Voor mij zouden meer producten op de lijst voor stevia moeten komen.
Ongeveer de helft van de producten die Coca-Cola aanbiedt in België zijn light-producten. Maar dranken zijn niet de enige producten waarvan light-versies bestaan. Je kan ook light-mayonnaise, light-boter, light-kaas en ga zo maar door. Tijdens de zomervakantie deed ik vakantiewerk in een supermarkt. Ik kreeg het kassawerk. Toen viel me op dat light-producten toch echt wel in trek zijn. De bevolking is zich dus toch bewust van het effect van te veel suiker en ergens toch ook bezig met de lijn. In light-producten worden de suiker vervangen door zoetstoffen. Meestal gebruikt men intensieve zoetstoffen, waarbij de zoetkracht groter is dan die van suiker. Hierdoor is er maar een kleine hoeveelheid nodig. De bekendste zoetstof is aspartaam. Die vinden we bijvoorbeeld terug in cola-light. Toch liggen de zoetstoffen onder vuur. Ze worden kunstmatig gemaakt en er is discussie of ze wel gezond zijn. Voorstanders beweren dat ze wel gezond zijn er een goed alternatief voor suiker aangezien zij weinig calorieën bevatten en beter voor de tanden dan suiker. Ze zouden ook goed zijn voor diabetici aangezien hun bloedsuikerspiegel niet verandert door zoetstof. Het is trouwens bewezen dat bijvoorbeeld aspartaam beter is voor diabetici. Tegenstanders beweren dan weer dat zoetstoffen kankerverwekkend zijn, zorgen voor hoofdpijn, zorgen voor een verminderd zicht en oorzaak zijn van chronische vermoeidheid. Tijdens het zoeken naar bronnen kwam ik ook veel tegenstellingen tegen. De ene site zei dat er geen bewijs is dat ze kankerverwekkend zijn of één van de andere bijwerkingen hebben. Andere websites beweren dan weer dat er wel bewijzen zijn voor het kankerverwekkend effect. Maar dit zou bij overtollig gebruik zijn. Ik kwam toch meestal de conclusie tegen dat er geen bewijzen zijn voor negatieve effecten. Er werd ook per zoetstof een aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vastgesteld. Voor aspartaam is dit 40mg per kilo lichaamsgewicht per dag. Je zou de conclusie kunnen trekken dat er, net als bij suiker, geen gevaar is wanneer je niet overdrijft in je consumptie van zoetstoffen.
Stevia
Stevia is een zeer zoet plantje. Je kan van de gedroogde blaadjes een poeder maken door ze te malen in een koffiemolen. Het poeder kan je gebruiken als zoetstof voor ijs, confituur, enzovoort. Je hebt er maar een heel klein beetje van nodig van het is 300 keer zoeter dan suiker. Stevia is dus een natuurlijk zoetmiddel. Aangezien het een plant is, heeft stevia het voordeel dat het antibacterieel is en antioxidanten bevat. Daarnaast heeft stevia het voordeel op suiker dat het geen calorieën of koolhydraten bevat. Diabetici mogen het dus eten.
Stevia is verkrijgbaar is poedervorm, vloeibaar of als gedroogde blaadjes. In Japan wordt het al 60 jaar als alternatief voor andere zoetstoffen gebruikt en er zijn nooit klachten gekomen. Paraguay en andere Zuid-Amerikaanse landen gebruiken het al jaren. Hier komt stevia origineel vandaan. Het is dus niet kankerverwekkend. Ondanks de vele positieve eigenschappen heeft het jaren geduurd eer stevia goedgekeurd werd als zoetstof door de Europese Unie. Hier komt opnieuw de macht van de multinationals in beeld. De voedsellobby’s hebben het tegengehouden. Zoals eerder gezegd willen ze ons ten eerste verslaafd maken aan suikers om zeker te zijn van hun omzet. Ten tweede was de grootindustrie nog niet klaar om stevia massaal op te markt te brengen. Zij stuurden allerlei opkopers erop uit, maar er was niet genoeg oogst om het massaal te gebruiken. Daarom hebben zij de voorbije jaren de plantjes opgekocht en kweken zij nu stevia op velden in ontwikkelingslanden. De industrie is er nu dus pas klaar voor. Vanaf 14 november is stevia officieel goedgekeurd en mag het gebruikt worden in ons voedsel en dranken. Er werd een aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vastgelegd op 4 milligram per kilogram lichaamsgewicht. Aangezien dit niet veel is werd er een strikte lijst vastgelegd van producten waarin stevia gebruikt mag worden. Hierop staan vooral frisdrank, snoep en chocolade. Koekjes behoren hier niet toe. Koekjesfabrikant Vermeiren is hier niet gelukkig mee. Het bedrijf experimenteerde in 1994 al met stevia. Zij wilden een lijn met dieetkoekjes op basis van dit plantje op de markt brengen, maar dat mocht niet aangezien stevia illegaal was tot voor 14 november van dit jaar. Zijn interesse bleef, maar ook nu schuif hij er langs af. Weeral maar eens een voorbeeld van de macht van de voedsellobby?
De consumenten kunnen misschien wel overtuigd worden van de positieve effecten van stevia, maar stevia zal moeilijk te herkennen zijn op de verpakkingen. Het zal tussen de kleine lettertjes terecht komen want bedrijven mogen dit niet in het groot op hun verpakkingen schrijven met bijvoorbeeld een foto van het plantje bij. Stevia gaat een E-nummer krijgen. E-nummers zijn codes van de Europese Unie die alle toegelaten aanvullende producten krijgen. Het wordt dus zeer moeilijk om stevia te herkennen in de winkel!
Stevia mag misschien wel een uitstekend alternatief zijn, maar suiker volledig vervangen kan het niet. Suiker geeft smaak, maar ook vorm en textuur aan een product. Denk hierbij maar bijvoorbeeld aan dikte en kleur. Voor bijvoorbeeld cake, taart of ketchup is suiker onmisbaar. Bovendien is suiker een goed bewaarmiddel. Hoe lang kan je bijvoorbeeld koekjes of Coca-Cola wel niet bewaren?
Bronnen:
Panorama, Het Nieuwe Zoet, tv-programma, Canvas, 1 december 2011.
Onrust over aspartaam, internet, (30 december 2011), (http://www.gezondheid.be/index.cfm?fuseaction=art&art_id=3209).
De gevaren van zoetstof, internet, (30 december 2011), (http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/gezonde-voeding/42528-de-gevaren-van-zoetstof.html).
FRIPONT, C., Zoetstoffen wel veilig?, internet, 27 september 2008, (http://www.gezondweb.be/gezondweb/rubrieken/voedingrecepten/voedingsdossiers/voedingsingredienten/zoetstoffenwelveilig.htm).
Zoetstoffen en suiker: een overzicht, internet, (30 december 2011), (http://www.gezondheid.be/index.cfm?fuseaction=art&art_id=5942).
Panorama 1/12, Het Nieuwe Zoet, internet, (30 december 2011), (http://actua.canvas.be/panorama/archief/panorama-112-het-nieuwe-zoet/).
De waarheid over suiker, internet, (30 december 2011), (http://www.gezondheid.be/index.cfm?fuseaction=art&art_id=6410).
E-nummer, internet, (23 december 2011), (http://nl.wikipedia.org/wiki/E-nummer).
Wonderplant stevia: voordelen van deze zoetstof op een rijtje, internet, Het Laatste Nieuws, 14 november 2011, (http://www.hln.be/hln/nl/33/Fit-Gezond/article/detail/1347878/2011/11/14/Wonderplant-stevia-voordelen-van-deze-zoetstof-op-een-rijtje.dhtml).
Belgische chocolade met stevia op komst, internet, De Redactie, 14 november 2011, (http://www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/binnenland/1.1153946).
